امکان بروز ضایعه پوستی در طول زندگی هر شخص وجود دارد.
برخی از این ضایعات ، پس از مدت کوتاهی از بین می‌روند اما گاهی مشکلات و ضایعات پوستی،آن‌قدر پا برجا می‌مانند که فرد ناچار است به پزشک معالج خود مراجعه کند.
یکی از مشکلات پوستی که ممکن است ماه‌ها و سال‌ها پابرجا مانده و موجب آزار و ناراحتی بیمار شود اگزما است.
اگزما از شایع‌ترین بیماری‌های حساسیتی پوست محسوب می‌شود.
اگزما یک نوع التهاب پوست است و از طریق خشک شدن پوست یا خارش، قرمزشدن،تاول و پوست پوست شدن مشخص میشود.
به دلیل تماس زیاد با مواد شوینده و همچنین عدم توجه کافی به وضعیت پوست و نحوه صحیح تماس با مواد شیمیایی ، بیشتر خانم‌ها با این مشکل مواجه هستند.
اگزما در آقایان ، عمدتاً به دلیل تماس با مواد شیمیایی و صنعتی است.
در برخی از زبانها،درماتیت و اگزما مترادف همدیگر هستند، در حالی که در زبان های دیگر درماتیت به معنی یک بیماری حاد و اگزما یک بیماری مزمن است.
درمان این بیماری معمولا از طریق کرم های مرطوب کننده و کرم های استروییدی انجام میشود. اگر اینها اثر نکرد آنوقت باید از مهار کننده های " کلسی نورین" استفاده شود.

طبقه بندی اگزما بر سه نوع است:

  • براساس محل درگیری پوست مانند اگزمای دست
  • براساس ویژگی های ظاهری مانند اگزمای قرصی شکل
  • براساس علت بوجود آمدن مانند اگزمای واریسی

اگزما در انواع مختلفی وجود دارد که برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:

  • درماتیت تماسی تحریکی
  • درماتیت سکه ای
  • درماتیت عصبی (نورودرماتیت)
  • التهاب تماسی پوست (درماتیت تماسی)
  •  درماتیت آتوپی (بدون علت)
  • درماتیت سبورئیک (تورم و قرمزی پوست سر و صورت همراه با شورهٔ زیاد)
  •  درماتیت نومولار
  •  درماتیت اکسفولیاتیوژنرالیزه (اریترودرمی) (تورم و قرمزی شدید پوستِ سرتاسر بدن همراه با پوسته‌ریزی)
  •  درماتیت ناشی از استاز (ماندن خون در رگ‌ها)
  •  درماتیت موضعی ناشی از خاراندن
  •  درماتیت دور دهانی (درماتیت پری‌اورال)
  •  پومفولیکس (Pompholyx)

عوامل بروز اگزما

موادی که به طور شایع موجب بروز یا شدت یافتن اگزما می‌شوند عبارت‌اند از:

لوازم آرایشی و بهداشتی و دارویی

  • لوازم آرایشی ، بهداشتی معطر
  • عطر ، ادوکلن و ...
  • لوازم آرایشی _ بهداشتی محرک (رنگ مو) ...
  • صابون‌های معطر
  • لوازم آرایشی و بهداشتی غیراستاندارد.
  • مواد شوینده پاک‌کننده مانند پودرها و مایعات که برای شستشوی ظروف و لباس مورد استفاده می‌شوند. این مواد علاوه بر ایجاد حساسیت پوستی، زمینه بروز سرطان‌های پوستی را نیز می‌توانند فراهم کنند.

مواد شیمیایی و سنتتیک

  • لاستیک‌ها: مواد موجود در لاستیک‌ها ، موجب بروز التهاب و اگزما در پوست می‌شوند. از تماس پوست با این مواد باید دوری کرد در صورت امکان ، در زیر دستکش ظرف‌شویی ، دستکش نخی ضد حساسیت باید پوشید.
    دستکش‌هایی که از جنس لاتکس ساخته‌شده‌اند می‌توانند عامل بروز حساسیت پوستی باشد. حساسیت به این نوع دستکش ، به ویژه در میان کارکنان بهداشتی- درمانی و بیمارستان‌ها دیده می‌شود.
  • مواد سوختی: تماس مستمر پوست بدن با موادی چون نفت و بنزین ، زمینه بروز اگزما را فراهم می‌سازد.

گاز فرمالدئید: این گاز از چسب و لوازمی چون مبلمان چوبی آزاد و متصاعد می‌شود. و می‌تواند به بروز ضایعات اگزمایی منجر شود. این گاز باعث تحریک چشم ، بینی و گلو (ریزش اشک ، آبریزش از بینی ، عطسه ، سرفه و غیره) شده و همچنین سردرد و حالت تهوع نیز ایجاد می‌کند.

فلزات

امروزه استفاده از وسایل فلزی روکش شده با نیکل و کروم ، بسیار رواج دارد.
لوازمی مانند سنجاق قفلی ، زیپ‌های فلزی ، دکمه‌های فلزی ، قلاب کمربند و ... همگی با فلز حساسیت‌زای نیکل روکش شده است و یکی از مهم‌ترین عوامل بروز اگزما و تشدید آن ، به ویژه در خانم‌ها محسوب می‌شوند.
زیورآلاتی که به تازگی با عنوان نقره آلمانی ، سیلور و تیتانیوم به فروش می‌رسند، دارای مقادیر قابل‌توجهی فلز نیکل بوده و موجب بروز اگزما می‌شود.
و در صورتی که مزمن شود، ممکن است به سایر نقاط پوست نیز سرایت کند.
توجه به محل بروز حساسیت و وسیله‌ای که به طور مستقیم با آن ناحیه در تماس بوده برای تشخیص این نوع حساسیت بسیار موثر است.
و گاهی فلزاتی مانند طلا و نقره نیز می‌توانند عامل بروز اگزما باشند.

مواد موجود در محیط

گرد و غبار منزل (که بعضاً حاوی مواد دفعی جانور بسیار کوچکی با نام مایت Mite است) در صورت تماس با پوست و به ویژه پوست دست ، موجب بروز اگزما و یا بدتر شدن آن می‌شود. سیمان و سایر مواد مشابهی که در ساختمان‌سازی به کار می‌روند و برخی از گیاهان نیز از جمله این مواردند.

مواد غذایی

تماس پوست بدن با موادی چون عصاره گوجه‌فرنگی‌ می‌تواند به بروز اگزما و یا بدتر شدن آن منجر شود برخی از مواد خوراکی نظیر آجیل و مغزها (مغز فندق ، بادام‌زمینی و غیره) تخم‌مرغ‌، گندم‌، شیر، یا غذاهای‌ دریایی‌ می‌توانند به بدتر شدن اگزما کمک کنند.

سایر عوامل

  • استرس‌
  • سابقه‌ بیماری‌ آلرژیک‌ مثل‌ تب‌ یونجه‌، آسم‌، یا واکنش‌ دارویی‌
  • پارچه‌های‌ دوخته‌شده‌ از الیاف‌ مصنوعی‌ که‌ عرق‌ بدن‌ را به‌ دام‌ اندازند.
  • تغییرات‌ شدید آب‌ و هوا از نظر رطوبت‌،سرما یا گرما (خصوصاً وقتی‌ تعریق‌ زیاد شود). 

در نهایت یکی از عوامل مستعد کننده بروز اگزما،شستشوی مکرر دست با موادی چون صابون است.این مواد با از بین بردن چربی طبیعی و لایه محافظ پوست،موجب حساس شدن پوست بدن نسبت به مواد خارجی و مستعد کننده بروز اگزما می‌گردند.عدم استفاده از دستکش هنگام استفاده از این مواد ، علل شیوع اگزما در میان خانم‌هاست.

درمان

اصول‌ کلی‌

  • درمان‌ مشتمل‌ است‌ بر رفع‌ علایم‌ و شناسایی‌ و حذف‌ علت‌
  • پوشیدن‌ لباس‌ نخی‌ گشاد برای‌ کمک‌ به‌ جذب‌ عرق‌
  • حتی‌المقدور به‌ حداقل‌ رساندن‌ استرس‌
  • کوتاه‌ کردن‌ مرتب‌ ناخن‌ها و به‌ دست‌ کردن‌ دستکش‌ نرم‌ به‌ هنگام‌ خواب‌ برای‌ جلوگیری‌ از خاراندن‌.
  • توجه‌ داشته‌ باشید که‌ خاراندن‌ اگزما را بدتر می‌کند.
  • کمتر حمام‌ بگیرید تا از خشکی‌ زیاد پوست‌ اجتناب‌ شود.
  • صابون‌ و آب‌ ممکن‌ است‌ باعث‌ شعله‌ ور شدن‌ بیماری‌ شوند.
  • به‌ هنگام‌ حمام‌ گرفتن‌،از صابون‌های‌ غیر چرب‌ مخصوص‌ و آب‌ ولرم‌ استفاده‌ کنید.نواحی‌ ملتهب‌ را صابون‌ نزنید.
  •  پس‌ از حمام‌ بلافاصله‌ از کرم‌ نرم‌ و مرطوب‌کننده‌ استفاده‌ کنید.
  • از قرار گرفتن‌ در معرض‌ تغییرات‌ دمایی شدید (سرما یا گرمای‌ زیاد) خودداری‌ کنید.
  • از هر چیزی‌ که‌ قبلاً بیماری‌ را بدتر کرده‌ است‌ اجتناب‌ کنید.
  • از دستگاه‌ مرطوب‌/خنک‌کننده‌ هوا برای‌ افزایش‌ رطوبت‌ هوای‌ خشک‌ داخل‌ منزل‌ استفاده‌ کنید.

داروها

پمادهای‌ حاوی‌ قطران‌ یا داروهای‌ کورتیزونی برای‌ کاهش‌ التهاب‌.
اگر پماد شبانه‌ استفاده‌ شود و پس‌ از مالیدن‌ آن‌،روی‌ ناحیه‌ با پلاستیک‌ بسته‌ شود،اثر بهتری‌ حاصل‌ می شود.
آنتی‌هیستامین‌ها برای‌ کم‌ کردن‌ خارش‌.
آنتی‌بیوتیک‌ در صورت‌ وجود عفونت‌.
ندرتاً خواب‌آورها یا آرام‌بخش‌ها.