آسم شغلی، لزوماً به آلرژی بستگی ندارد
آسم شغلی، همیشه به واکنش‌های آلرژیک مربوط نمیشود. مواد آلرژی زای محیط کار که اعصاب حسّی پشت گلو را تحریک میکند، سبب بروز عوارض آسمی میشود. بدین ترتیب، برخی از واکنش‌های محرّک ناشی از محیط شغلی روشن میشود. به علاوه، بسیاری از واکنش‌های آسمی مربوط به محیط کار هنوز شناخته نشده است، و در مراحل اوّلیه تحقیق می باشد.
خطر ابتلا به آسم در اشخاص آلرژیک بیشتر است
اشخاص مبتلا به آلرژی، بیشتر در معرض ابتلا به آسم شغلی می باشند. اشخاصی که آلرژی ندارند نیز ممکن است دچار آسم شغلی بشوند، امّا به نظر میرسد شدت علائم پس از دوره‌های طولانی مجاورت با مادّه محرّک در محلّ کار، روی دهد.
حمله دیررس آسم
حمله آسم ناشی از محیط کار، با حمله آسم در شرایط دیگر کمی تفاوت دارد. ممکن است نشانه‌ها چند دقیقه پس از قرار گرفتن در محیط کار روی دهد، و اغلب در چنین شرایطی، استفاده از یک برونکودیلاتور استنشاقی سودمند است. هرچند، برای واکنش دیررس آسم (بین چهار تا شش ساعت)، اثر برونکودیلاتورهای استنشاقی زیاد محسوس نیست. ممکن است واکنش‌های دیررس به علّت التهاب مجاری تنفّسی باشد، نه انقباض ماهیچه‌های این مجاری، برونکودیلاتورهای استنشاقی و تئوفیلین، موجب بهبودی این واکنش‌های دیررس نمیشوند، امّا مصرف استروئید در این شرایط مؤثر است. استروئیدها قادر به از بین بردن خس خس سینه‌ای که فوراً پس از مجاورت با موادّ محرّک محیط کار ایجاد می شود، نیستند. ولی باید دانست که کرومولین سدیم (اینتال) واکنش‌های فوری و واکنش‌های دیررس را که بر اثر مجاورت با موادّ آلرژی زا یا محرّک محیط شغلی ایجاد شده باشد، برطرف می سازد.
نوشتن سابقه شغلی و محیطی بسیار اهمیّت دارد
هیچگونه آزمایش دقیقی که بتواند بطور قطع علّت حمله آسم را در اثر مجاورت با موادّ محرّک یا موادّ آلرژی زای محیط توجیه نماید وجود ندارد. بنابراین، جمع‌آوری کلیّه اطلاّعاتی که بتواند پزشک را در تشخیص صحیح یاری دهد، اهمیّت دارد. برای مثال، مواردی گزارش شده است که استنشاق آرد جو که در اثر وزش باد از آسیاب به محلّ کار آورده شده، موجب بروز نشانه‌های آسم شده است، که به موادّ آلرژی زای موجود در محیط کار ارتباط ندارد. بنابراین، باید به امکان مجاورت با موادّ محرّک صنعتی نزدیک منزل یا محلّ کار توجّه شود. همچنین در صورت مجاورت با موادّ آلرژی زای دیگر، از قبیل موادّ مورد استفاده در باغبانی، عکاسی و نقاشی، باید به پزشک اطّلاع داد، زیرا امکان دارد این مشاغل سبب بروز نشانه‌های آسم شود. نشانه‌های آسم شغلی می تواند فقط محدود به سرفه باشد. نشانه‌های دیگری که اغلب در رابطه با آسم شغلی به وجود می‌آید، ممکن است شبیه علائم دیگر آلرژی مانند سرخی و خارش چشم (آماس ملتحمه چشم) گلو درد یا آبریزش بینی باشد.
آزمایش‌های دقیقی در مورد موادّ محرّک وجود ندارند
گاهی اوقات، آزمایش پوست یا خون (آزمایش RAST) مفید هستند، امّا اغلب آزمایش خاصّی برای تشخیص موادّ آلرژی زا یا محرّک وجود ندارد. فقط چندین مادّه آلرژی زای شغلی شناخته شده‌اند، که برای آزمایش در دسترس قرار دارند.
آزمایش تنفّسی
ممکن است نتیجه آزمایش تنفّسی (اسپیرومتری) فردی که مبتلا به آسم شغلی است، مانند سایر انواع آسم، طبیعی باشد. معمولاً اگر در هنگام بروز حمله آسم آزمایش اسپیرومتری انجام شود، کاستی عمل ریه دیده میشود. اگر آزمایش تنفّسی بیمار، پس از استفاده از برونکودیلاتاتور استنشاقی بهبود یابد، نشانگر ابتلای بیمار به آسم است. اگر نشانه‌ها به علّت واکنش‌های دیررس آسم باشد، معمولاً اثر بهبودی بخش برونکودیلاتورها ناچیز است؛ در چنین شرایطی برای بهبودی نشانه‌ها، یک دوره کوتاه مدّت استروئید تجویز می شود، و آزمایش تنفّسی مجددّا در یک روز دیگر انجام میگیرد. اگر تماس با مادهّ محرّک در محیط کاری مدت زیادی به طول بینجامد (مثلاً چندین سال)، امکان دارد گرفتگی مجاری تنفسی باقی بماند. تشخیص آسم شغلی در مراحل اوّلیه بسیار اهمیّت دارد، زیرا پزشک میتواند با انجام متناوب آزمایش تنفّسی، توصیه‌های مناسب به بیمار ارائه دهد.
آزمایش مجاری تنفّسی با مادّه محرّک محیط کار
یکی از روشهای یافتن مادّه محرّک، استنشاق آن مادّه و آزمایش تنفسی بعد از چند ساعت است، که به آن «آزمایش تحریک نایژه‌ای» می‌گویند. البتّه این آزمایش، بدون خطر نیست؛ زیرا می تواند سبب کاهش شدید فعالیّت مجاری تنفسی برخی از بیماران شود. بنابراین انجام این آزمایش باید زیر نظر یک متخصّص، که امکانات لازم برای مقابله با هر گونه خطر احتمالی را در اختیار داشته باشد، انجام گیرد.
آزمایش تنفّسی (اسپیرومتری) معمولاً در اشخاص معتاد به سیگرا پائین‌تر از حدّ طبیعی است.
اعتیاد به سیگار، تشخیص آسم شغلی را با اشکال مواجه میکند، زیرا آزمایش تنفسی معتادان به سیگار، اغلب غیرطبیعی است. برای نمونه، آزمایش نایژه‌ها اغلب در اشخاص معتاد به سیگار پائین‌تر از معمول است. بدیهی است که نشانه‌های آسم شغلی با کشیدن سیگار وخیم‌تر میشود.
شغل‌هائی که میتواند باعث ایجاد آسم شود
نشانه‌هایی که ممکن است در مراکز صنعتی و همین‌طور در فروشگاه‌ها بروز کند، عبارتند از:
(الف) نشانه‌هایی که ممکن است در مکان‌های بسته بندی گوشت، در اثر گازی که از تجزیه پولیمر کلورید پلاستیک (PVC) متصاعد میشود، بروز کند (در هنگام بسته‌بندی گوشت، با استفاده از حرارت زیاد، پلاستیک را می برند و سر آن را می‌چسبانند؛ (ب) نشانه‌هایی که در اثر استنشاق آرد در نانوایی ها و قنادیهایی که تهویه مناسب ندارند، ایجاد میشود؛ (ج) علائم و نشانه‌هایی که هنگام کار با پنبه ایجاد میشود، و علّت آن هنوز به درستی شناخته نشده است؛ و (د) نشانه‌هایی که در اثر تماس با تولوئن شیمیائی دی ایسوسیانات(TDI) ایجاد میشود.
تشخیص مادّه محرّک و روش اجتناب از آن
درمان آسم شغلی نیز مانند سایر موارد بیماری، اجتناب از تماس با مادّه محرّک است. رعایت این موضوع برای جوامع صنعتی مشکل و پرهزینه است. با این حال، کارفرمایان باید خطر مجاورت با این موادّ را به کارگران مبتلا به آسم گوشزد کنند. هنگامی که خطر یک مادّه شیمیایی یا موادّ دیگر تشخیص داده شد، کارفرما باید امکانات خود را برای جلوگیری از خطر، به کار گیرد – برای مثال، روزنه‌هایی را که به انتشار مادّه محرّک می افزاید، کنترل کند. هنوز هیچ جایگزینی برای تهویه کامل به وجود نیامده است، همچنین وسیله‌ای که تماس با موادّ محرّک را در حدّ قابل قبول نگاه دارد، شناخته نشده است. ماسکهای صورت نیز می توانند مفید واقع شوند، امّا پوشیدن آنها راحت نیست و اغلب در دید چشم و تنفّس، تولید اشکال می کند.
تغییر شغل آسان نیست
کارگری که مبتلا به آسم شغلی است، احتمالاً نمی تواند به راحتی شغل خود را تغییر دهد. زیرا علاوه بر مسائل و مشکلات اقتصادی، ممکن است تجربه شغلی او قابل اجرا در کارخانه‌های دیگر نباشد. باید کوشش شود که در این موارد، روشهای سنجیده‌ای به کار رود تا کارگر بتواند شغل خود را تغییر دهد. هنگامی که این کار میّسر نباشد، پزشک باید داروهای پیشگیری را برای مقابله بیمار با موادّ محرّک تجویز کند. در صورت باقی ماندن بیمار در همان کارگاه باید تمام دستورات پزشک به دقّت اجرا شود، و آزمایش تنفّسی بطور مرتّب انجام گیرد.
داروهای منتخب آسم
تمام داروهای آسم باید در درمان آسم شغلی نیز مورد توجّه قرار گرفته شود کرومولین سدیم (اینتال) برای برخی از بیماران، بهترین دارو است؛ زیرا موجب پیشگیری واکنش‌های فوری و همچنین عکس‌العمل‌های دیررس نسبت به موادّ محرّک شغلی میشود، و بدون استروئید است. ولی ممکن است این دارو به تنهایی، برای کنترل نشانه‌های آسم کافی نباشد. داروهایی را که میتوان جایگزین کرومولین کرد، عبارتند از: (الف) تئوفیلین – که اگر برای گشاد نگاه داشتن مجاری تنفّسی بطور دائم مورد استفاده قرار گیرد، میتواند واکنش‌های فوری آسم را نسبت به موادّ محرّک شغلی کنترل کند؛ ولی در واکنش‌های دیررس بی اثر است. (ب) بروکودیلاتاتورهای استنشاقی- اگر پیش از ورود به محلّ کار مصرف شود، امکاندارد واکنش‌های فوری را کنترل کند، امّا موجب کنترل نشانه‌های دیررس نمی شود. (ج) داروهای استنشاقی یا خوراکی استروئیدی- میتواند مانع واکنش‌های دیررس آسم شود. امّا باعث پیشگیری عکس‌العمل‌های آنی آسم نمیشود. ترکیب تئوفیلین یا یک برونکودیلاتور استنشاقی همراه با استروئیدها برای کنترل واکنش‌های آنی و دیررس، معمولاً برای جایگزینی کرومولین یا به همراه آن، مورد توجّه قرار دارد. همان‌طور که گفته شد، استروئیدهای خوراکی آخرین راه چاره هستند، و باید آن را برای زمانی که تئوفیلین و برونکودیلاتورها شبه آدرنالین مؤثر واقع نمیشوند، ذخیره کرد.
اگر خطر باقی ماندن تنگی تنفسی وجود دارد، بهترین راه تغییر محیط شغلی است.
ادامه کار در محلی که بطور وضوح باعث بروز نشانه‌های آسم میشود، حتّی با وجود اقدامهای احتیاطی که برای پیشگیری اعمال میشود، خطر بسیار بزرگی در بردارد؛ در چنین شرایطی، ممکن است آسم نهایتاً به تنگی دائمی مجاری تنفسی منتهی شود. بنابراین شخص مبتلا به آسم شغلی باید از تمام خطرات ناشی از محیط شغلی خود، اطّلاع داشته باشد. براساس آخرین پژوهشها، مناسب‌ترین راه چاره تغییر محیط کار است.
