آسم ناشی از حساسیت
حدود 75 تا 85 درصد ازبیماران مبتلا به آسم بدرجاتی مبتلا به یک نوع حساسیت هستند گاه عامل شروع کننده علائم آسم درکودک سرماخوردگی ، آنفولانزا ( شایع ترین عامل شروع کننده علائم آسم درکودکان ) و یا فعالیت های ورزشی می باشد ، ولی آلرژی و حساسیت در تشدید علایم نقش خواهند داشت .
چگونه حساسیت می تواند منجر به حملات آسم شود ؟
کودکان زمینه بروز حساسیت ها را از والدین خود به ارث می برند.
در بدن این افراد پادتن های حساسیتی ( معروف به ایمونوگلوبولین –ای ) با مقادیری بیشتر از طبیعی ساخته می شود .
این پادتن ها ذرات بسیار کوچک مواد حساسیت از نظیر کپک ها و مایت های موجود درگرد و غبار منازل را که از طرق مختلف ( بیشتر دستگاه تنفس ) وارد بدن شده اند ، شناسایی می کنند و مسئول بروز واکنش های حساسیتی نسبت به این ذرات غالباً بی خطر هستند .
این نوع پادتن ها همچنین ممکن است در مبارزه با عفونت های انگلی در بدن نیز نقش داشته باشند .
پادتن یاد شده به سطح سلولهای مخصوصی بنام ماست سل که در بافت های همبند سر تا سر بدن پراکنده اند متصل می شوند . با ورود مواد حساسیت زا بداخل بدن این مواد به پادتن های مستقر برروی سلول های ماست سل متصل شده ، سلول را وادار به ترشح ماده ای بنام هیستامین می کنند .
آزاد شدن هیستامین سبب بروز علائم نظیر عطسه ، آبریزش بینی و اشک ریزش می شود .
درحقیقت هیستامین ماده ای است که برای دفاع از بدن در مقابل مواد خارجی وارد عمل می شود و با بروز واکنش های یاد شده بدن سعی می کند خود را از مزاحمت مواد حساسیت زا برهاند . درکودکان مبتلا به آسم ، هیستامین همچنین می تواند سبب شعله ور شدن علائم بیماری گردد .
متخصصین آلرژی قادرند وجود هرگونه حساسیت در کودک را شناسایی کنند .
با شناسایی عامل و یا عوامل حساسیت زا بهترین درمان پرهیز از تماس با آن مواد درحد امکان است .
رعایت شیوه های کنترل محیطی درمنزل می تواند از تماس کودک با مواد حساسیت زا جلوگیری کند .
در شرایطی که پرهیز از ماده مذکور میسر نیست بهترین روش استفاده از داروهای آنتی هیستامین ( ضد هیستامین ) برای خنثی کردن آزاد هیستامین ترشح شده دربدن می باشد .
استفاده از التهاب ناشی از استفاده از شیوه های ایمنی درمانی رفته رفته پاسخ بدن به ماده حساسیت زای مورد نظر را کاهش دهند یا از میان ببرد .
آسم قلبی
واژهای است برای نشانههای مشابه آسم که در اثر نارسایی قلب ایجاد میشود، به کار میرود.
اشخاص سالخورده، بیشتر به این عارضه دچار میشوند.
اغلب، بیمار هیچگونه سابقه بیماری آسم ندارد و این نشانهها کاملاً جدیدند.
بیمارانی که دچار آسم قلبی هستند خس خس سینه دارند، زیرا به علت نارسایی قلب در پمپاژ خون، آب در ریهها جمع میشود و ایجاد خس خس سینه میکند.
به جز عکسبرداری از سینه، راههای دیگری برای تشخیص نارسایی قلب، از قبیل بزرگ شدن قلب و کبد، تورم رگهای گردن، و ورم قوزک پا وجود دارد. در برخی از بیماران، تشخیص نارسایی قلب هنگامی داده میشود که عکس سینه بزرگ شدن قلب را نشان میدهد و در پرده جنب آب وجود دارد. البته، گاهی اوقات این نشانهها موجود نیست و تشخیص دشوارتر است.
تشخیص صحیح بسیار مهم است، زیرا درمان آسم قلبی با آسم ریوی تفاوت دارد.
اغلب برای کاهش آبی که در ریهها جمع شده است داروهای مدر تجویز میشود.
اگر این روش درمان مؤثر باشد، اغلب خس خس سینه از میان میرود.
آسم ناشی از فعالیت های ورزشی
درکودک مبتلا به این نوع آسم علایم بیماری بدنبال فعالیت های بدنی شدید ( نظیر دو ، شنا ،دوچرخه سواری و ... ) بروز می کند .
برخی از کودکان مبتلا به این نوع آسم تنها بدنبال فعالیت بدنی شدید دچار علایم می شوند درحالی که در برخی دیگر ممکن است عوامل شروع کننده دیگری نیز وجود داشته باشد .
با استفاده از داروهای مناسب این کودکان می توانند مثل کودکان دیگر به فعالیتهای ورزشی بپردازند.
جالب است بدانید ، بیش از 10 درصد از قهرمانان المپیک مبتلا به این نوع آسم هستند اما آموخته اند که چگونه می توان آنرا کنترل کرد .
پزشکان معمولاً تنها با توجه به شرح حال کودک می توانند این نوع آسم را تشخیص دهند ، اما برخی از مواقع بهره گیری از آزمایشات بیشتری از جمله بررسی عملکرد ریوی بدنبال ورزش جهت تایید تشخیص مورد نیاز است .
گاه پزشک ممکن است مایل باشد تحمل کودک را برای انجام ورزشی خاص نیز بسنجد چرا که انواع و شدت های مختلف فعالیت های ورزشی تاثیر یکسانی بر بروز این نوع آسم ندارند .
اگر فعالیت بدنی عامل شروع کننده علائم آسم در کودک است .
پزشک می تواند با تجویز داروهایی که کودک آنها را قبل انجام فعالیت های جلوگیری کند .
البته گاه حتی پس از مصرف دارو به این شیوه نیز حملات آسم رخ می دهد، از اینرو والدین و یا خود کودکان بزرگتر می بایست همواره داروهای لازم برای رهایی از حملات آسم را در تمام بازی ها و فعالیت های ورزشی بهمراه داشته باشند و مربیان و معلمان کودک نیز می بایست در جریان بیماری کودک قرار بگیرند .
آسم و ارتباط آن با شغل
یکی از عوامل بروز حمله آسم، محلّ کار است. ارتباط میان محیط کار و نشانههای آسم، به علّت واکنشهای دیررس، کمی پیچیده است، زیرا غالباً علائم آسم، چند ساعت پس از حضور در محیط کار ظاهر میشود. یکی از کلیدهای راهنما در مورد این مسئله، بهبود نشانهها در تعطیلات آخر هفته یا هنگام مرخصی است. حتی اگر سالها کار کردن در یک محیط، موجب واکنشهای آسمی نشود، مواد محرک محیط شغلی میتواند در هر زمان سبب بروز این علائم شود.
آسم شغلی:
آسم شغلی یک اختلال دردستگاه تنفسی می باشد که بعلت استنشاق گازها،غبار یا سایر مواد زیان آور در محیط کاری ایجاد می شود. ممکن است علائم آسم برای اولین بار برای یک کارگر سالم بروز کند یا آسم قبلی فرد درمحیط کاری تشدید شود.علائم آسم شامل: ویزینگ ،سفتی قفسه سینه و آبریزش بینی ،گرفتگی بینی و قرمزی چشم می باشند.علت آن ممکن است آلرژیک یا غیرآلرژیک باشد و این بیماری می تواند تا مدتی بعد از قطع تماس کارگر با عامل محرک همچنان باقی بماند.
بطور معمول علائم در طول هفته کاری شدید می شوند و در تعطیلات آخر هفته بهبود می یابند ولی با برگشت مجدد به محل کار تشدید می شوند. در بسیاری از موارد یک سابقه فامیلی قبلی از آلرژی باعث می شود که شخص بیشتر به آلرژی شغلی مبتلا شود. کارگرانی که سیگار می کشند نیز بیشتر در معرض خطر ایجاد آسم به دنبال تماسهای شغلی هستند.
مدت زمانی که یک تماس شغلی می تواند باعث ایجاد آسم شود بسیار متغیر است. از سوی دیگر برای بسیاری از کارگرانی که در محیط کار دچار آسم شغلی می شوند بیماری آنها به اشتباه برونشیت تشخیص داده می شود.افرادی که در اطراف چنین کارخانه هایی زندگی می کنند نیز به دلیل تماس با مواد زیان آور ممکن است دچار علائم این بیماری شوند.اگر آسم شغلی صحیح و سریع تشخیص داده نشود در طولانی مدت می تواند خطرناک باشد.
شیوع آسم شغلی :
گرچه از میزان موارد جدید ابتلا به آسم شغلی آمار دقیقی در دست نیست ولیکن در کشورهای در حال توسعه آسم شغلی به عنوان یکی از شایعترین بیماری های ریه در محیط کاری شناخته شده است.
میزان بروزآسم شغلی در صنایع مختلف ، متفاوت است.برای مثال در کارخانه های تولید کننده محصولات پاک کننده ،یک آنزیم خاص که درتولید پودرهای رختشویی استفاده می شود،باعث بروز عوارض تنفسی در 25% کارکنان شده است. در صنعت چاپ حدود 50% کارکنان به علت تماس با صمغ عربی که در چاپ رنگی برای جدا کردن صفحات چاپ شده و جلو گیری از آغشته شدن آنها استفاده می شود، دچار عوارض تنفسی شده اند. ایزوسیانات ها مواد شیمیائی هستند که در بسیاری از صنایع مانند تولید اسپری های رنگی ،تولید پلاستیک ،فوم ،کائوچو و...به طور گسترده استفاده می شوند. این مواد می توانند در 10% کارگران باعث ایجاد آسم شغلی شوند.
مکانیسم ایجاد کننده آسم شغلی :
آسم شغلی ممکن است با یکی از سه مکانیسم زیر ایجاد شود:
1-اثرات تحریک مستقیم:
مواد محرکی که می توانند باعث ایجاد آسم شغلی شوند شامل اسید کلریدریک، دی اکسید سولفور وآمونیاک میباشند که در صنایع پتروشیمی وکارخانه های تولید مواد شیمیایی استفاده می شوند. کارگرانی که با این مواد در تماس هستند به طور متناوب دچار خس خس سینه می شوند و علائم آسم بلافاصله بعد از تماس با ماده محرک بروز می کند. چون سیستم ایمنی در این واکنش درگیر نمی شود، این واکنش از نوع تحریکی است و آلرژیک نمی باشد. کارگرانی که سابقه آسم یا سایر اختلالات دستگاه تنفسی را دارند به طور عمده تحت تأثیر عوارض این نوع تماس قرار می گیرند.
2-آلرژی " تماس طولانی مدت " :
درموارد بسیاری ازآسم شغلی ، آلرژی نقش دارد. این نوع از آسم عموما فقط بعد از تماس طولانی مدت (ماهها یا سالها) با یک عامل شغلی ایجاد می شود. زیرا سیستم ایمنی فرد برای تولید آنتی بادی های آلرژیک یا ایجاد پاسخ ایمنی به یک ماده خاص ،به زمان نیاز دارد.
برای مثال کارگرانی که در کارخانجات تولید پودر رختشوئی کار می کنند ممکن است به آنزیم های تولید شده توسط باکتری "باسیلوس ساب تیلیس " آلرژی نشان دهند. همچنین کارکنان صنایع غذائی ممکن است به دانه کرچک یا دانه قهوه سبز آلرژی داشته باشند. آسم شغلی آلرژیک میتواند در کارگران صنایع پلاستیک ،کائوچو یا رزین به دنبال تماس مکرر با مولکولهای شیمیایی کوچک پراکنده در هوا ایجاد شود. دامپزشکان ،ماهیگیران و مراقبین حیوانات در آزمایشگاهها نیز ممکن است دچار واکنش های آلرژیک شوند. کارکنان سیستمهای بهداشتی نیز ممکن است به دلیل استنشاق پودرهای شیمیائی موجود در دستکش های لاتکس ،دچار آسم شوند.
3-مکانیسم های دارویی:
استنشاق بعضی مواد موجود در هوا می تواند به طور مستقیم سبب تجمع برخی از مواد شیمیایی از قبیل هیستامین یا استیل کولین که بطور طبیعی در بدن وجود دارند در داخل ریه ها شود، این مواد منجر به بروز آسم می شوند. به عنوان مثال حشره کش هایی که در کشاورزی استفاده می شوند می توانند سبب تولید استیل کولین شوند واین ماده باعث انقباض ماهیچه های مجاری هوایی و تنگی این مجاری می شود.
پیشگیری از آسم شغلی :
هنگامیکه عامل محرک شناسایی شد،میزان تماس با آن باید به حداقل برسد.بعنوان مثال می توان کارگر را از یک قسمت به قسمت دیگر منتقل کرد. بهتر است قبل از بکارگیری کارگران از سلامت عملکرد سیستم تنفسی آنها اطمینان حاصل شود و این کار می بایست در فواصل زمانی معین نیز تکرار شود. محیط های شغلی باید به دقت تحت نظر قرار گیرند و میزان تماس کارگران با مواد ایجاد کننده آلرژی شغلی به حداقل برسد.
افرادی که دچار آسم شغلی هستند باید برای پیگیری به پزشک مراجعه کنند. دربعضی موارد پیشگیری با بعضی داروهای خاص می تواند از عوارض مواد موجود در محیط کار بکاهد.
آسم شغلی، لزوماً به آلرژی بستگی ندارد
آسم شغلی، همیشه به واکنشهای آلرژیک مربوط نمیشود. مواد آلرژی زای محیط کار که اعصاب حسی پشت گلو را تحریک میکند، سبب بروز عوارض آسمی میشود. بدین ترتیب، برخی از واکنشهای محرک ناشی از محیط شغلی روشن میشود. به علاوه، بسیاری از واکنشهای آسمی مربوط به محیط کار هنوز شناخته نشده است، و در مراحل اولیه تحقیق میباشد.
خطر ابتلا به آسم در اشخاص آلرژیک بیشتر است
اشخاص مبتلا به آلرژی، بیشتر در معرض ابتلا به آسم شغلی میباشند. اشخاصی که آلرژی ندارند نیز ممکن است دچار آسم شغلی بشوند، اما به نظر میرسد شدت علائم پس از دورههای طولانی مجاورت با ماده محرک در محل کار، روی دهد.
در جدول زیر انواع مواد آلرژی زای شغلی و صنایع در ارتباط با آنها مشخص شده است.
منبع | مثال | صنعت |
فلزات و نمکهای آنها مواد شیمیایی | پلاتین، آلومینیوم، نمکهای نیکل، کروم و ... ایزوسیانات، پلی و نیل کلراید و ... | آبکاری فلز، جوشکاریف آلیاژ سازی و صنایع پلاستیک سازی لحیم کاری |
داروها | پنی سیلین، تتراسیکلین، سفالوسپورین آلبوترول، متیلدوپا، مواد مخدر | صنایع داروسازی صنایع داروسازی |
آنتی بیوتیکها سایر داروها |
پروتئین های حیوانی | ادرار، خون، پروبال، ترشحات بدن پوسته های بدن، مایعات بدن، مدفوع تریپسین، پپسین، آمیلاز، لیپاز | تحقیقات، پرورش حیوانات تحقیقات، پرورش حیوانات مصارف صنعتی |
پستانداران بی مهره گان آنزیمها |
گیاهان | چوب، حبوبات و غلات پکتیناز، سلولاز، آمیلاز لاستیک | نجاری، آشپزی، کار در آسیاب صنایع غذایی و دارویی بیماران مبتلا به spinabifida*، مراقبین بهداشتی |
اجزای گیاه آنزیمها لاتکس |
آنزیمها | پروتئازها | مواد شوینده |
* اسپاینا بیفیدا (Spina bifida) نوعی اختلال مادرزادی است که ناشی از بسته نشدن کامل لوله عصبی جنین است. بعضی از مهره هایی که روی نخاع را می پوشانند، درست تشکیل نمی شوند و باز باقی می مانند. اگر این حفره به اندازه کافی بزرگ باشد، بخشی از نخاع از این حفره بیرون می زند. ممکن است کیسه پر از مایعی وجود داشته باشد که نخاع را در بر بگیرد و ممکن است این کیسه وجود نداشته باشد. |