نیکوتین ماده شیمیایی روان گردان (psychoactive) اصلی موجود در سیگار،اعتیاد آوراست.
مصرف نیکوتین بزرگترین عامل منفرد قابل پیشگیری مرگ و میر درسطح جهان است.
نیکوتین به وسیله سیگار کشیدن به درون ریه ها وارد می شود و در عرض مدت 7 ثانیه به مغز می رسد.
سیگار کشیدن بیشتر از همه منجر به بیماری های قلبی،کبدی و ریوی است.
مصرف سیگار ریسک فاکتور اصلی برای بیماری هایی همچون سکته قلبی،سکته مغزی،بیماری های مزمن انسدادی ریه،شامل آمفیزم و برونشیت مزمن و سرطان(به خصوص سرطان ریه،سرطان حنجره و سرطان پانکراس)است،همچنین سیگار کشیدن می تواند منجر به بیماریهای عروق محیطی و پرفشاری خون شود.
شروع زود هنگام سیگار کشیدن در طول زندگی و کشیدن سیگار با درجه قطران بالاتر ریسک بروز این بیماری ها را افزایش می دهد.
سازمان بهداشت جهانی تخمین زده که مصرف سیگار منجر به 54 میلیون مرگ در سال 2004 شده است و 100 میلیون مرگ در طی دوران مصرفش در قرن بیستم که این میزان خیلی بیشتر از مجموع تلفات ایدز،سل،تصادفات رانندگی و خودکشی ها است.
سالانه 15هزار سیگاری در استرالیا جان خود را از دست می دهند و این مسئله مبلغی بالغ بر 30میلیارد دلار استرالیا(معادل 19میلیارد پوند)برای دولت هزینه در بر دارد.
پژوهش های بسیاری در دنیا انجام شده که بر مضر بودن مصرف سیگار دلالت می کنند.
با این وجود،شرکت های تولید سیگار این پروژه ها را بی اساس و اثبات نشده می خوانند و به تبلیغ گسترده سیگار در کشور های مختلف جهان ادامه می دهند.
در بیشتر کشور های جهان،به جز مناطق آزاد،از سیگار مالیات سنگینی دریافت می شود(تا چند برابر قیمت اولیه)و سعی می شود این پول بهبود سلامت مردم آن کشور شود.
پژوهش های زیادی نیز سیگار را از عوامل اصلی سرطان می دانند.
به عنوان مثال در مطالعات گسترده مشخص شده که علت اصلی سرطان ریه سیگار است.
سیگار کشیدن موجب فرسایش مغز می شود و به عبارت دیگر بر حافظه یادگیری و منطق افراد تاثیر منفی می گذارد و سبب کاهش قابلیت های شناختی می شود از سوی دیگر پژوهش ها نشان می دهد که احتمال سیگار کشیدن در افرادی که در حال تجربه اولین دوره بیماری های روانی هستند سه برابر بیشتر از افراد سالم است؛این موضوع نشان می دهد که سیگار احتمالا در ابتلا به اختلالات روانی نیز نقش دارد.

در سال های دهه 1930 همراهی سیگار و سرطان ریه مشخص نشده بود و رابطه علت معلومی سیگارت و سرطان تا سال 1957 در انگلیس و سال 1964 در آمریکا ثابت نشده بود.در کمال تعجب تا بیش از این زمان تاثیرات مفیدی هم برای سیگارت ها قائل بودند و سیگارت ها حتی در دانشنامه های دارویی تا سال 1906 فهرست می شدند و حتی پزشکان به بیمارانی که سرفه داشتند،سرما خورده بودند یا مبتلا به سل شده بودند،مصرف سیگار را توصیه می کردند.
اولین بار پژوهشگران آلمان نازی بودند که رابطه بین سرطان ریه و دخانیات را ثابت کردند.
اما تحت تبلیغات وسیع متفقین در جریان جنگ جهانی دوم بسیاری از موفقیت های پزشکی در آلمان نازی از یاد رفت به طوری که بسیاری از مردم گمان می کنند اولین بار دانشمندان آمریکایی و بریتانیایی به این مسئله پی برده اند.
مبارزه با دخانیات تحت پشتیبانی مستقیم هیتلر قرار داشت به طوری که نازی های ترک سیگار و دخانیات را یک وظیفه ناسیونال سوسیالیستی می دانستند.
یکی از شعار های معروف در دوره رایش سوم برای ترویج سلامت مادران این جمله بود:(مادران از الکل و نکوتین بپرهیزید/آب سیب بنوشید/آب سیب بدن را سالم می سازد)
استعمال دخانیات سالانه عامل 22 درصد از کل مرگ و میر های ناشی از سرطان (حدود 1،7 میلیون نفر)در جهان است که تقریبا یک میلیون نفر از این قربانیان بر اثر ابتلا به سرطان ریه ناشی از مصرف سیگار می میرند.

20دقیقه پس از آخرین مصرف سیگار،تعداد ضربان قلب و فشار خون کاهش پیدا می کند.12ساعت پس از آخرین مصرف سیگار سطح مونوکسید کربن خون به حد طبیعی باز می گردد و اکسیژن موجود در خون تا سطح نرمال بالا می رود.
48 ساعت بعد از آخرین مصرف سیگار،حس چشایی و بویایی به سطح معمول باز می گردد.
2 هفته تا 3 ماه بعد از قطع مصرف سیگار جریان خون بهتر می شود و فعالیت ریوی بهبود مییابد.
1تا9 ماه بعد از قطع مصرف سیگار ریه ها شروع به باز سازی خود می کنند.
مژک ها نیز خودشان را احیا می کنند.سرفه و تنگی نفس کاهش می یابد.
مژک ها (ساختار مو مانند که خلط و ترشحات را از ریه خارج می کنند)فعالیت طبیعی پیدا می کنند و خروج خلط و پاکسازی ریه بهتر و در نتیجه احتمال عفونت کمتر می شود.
1سال پس از قطع مصرف سیگار خطر بیماری های کرونری قلبی به نصف کاهش می یابد.
از 5 تا 15 سال پس از قطع مصرف احتمال بروز سکته مغزی یک فرد سابقاً سیگاری برابر با افراد غیر سیگاری می شود.
10سال پس از قطع مصرف سیگار امکان مرگ ناشی از سرطان ریه در یک فرد ترک کرده برابر با نصف یک فرد سیگاری است.
15سال پس از قطع مصرف سیگار توسط یک فرد سیگاری سابق،خطر بیماری های کرونری قلبی مشابه غیر سیگاری ها است.