آلرژی واکنش بیش از حد و نامناسب دستگاه ایمنی در مقابل آنتی ژن هاست. آنتی ژن ها موادی هستند که پس از ورود به بدن قادرند سیستم ایمنی را علیه خودشان به طور اختصاصی تحریک کنند.
شیوه هایی هک سیستم ایمنی به واسطه آن ها از بدن دفاع می کند، پیچیده اند. یکی از این روش ها، تولید آنتی بادی است و وظیفه این آنتی بادی ها، خنثی کردن مهمان ناخوانده بدن یعنی آنتی ژن هاست.
به آنتی ژن هایی که سبب بروز واکنش های آلرژی در بدن می شوند، آلرژن گفته می شود.
اکثر مواقع این واکنش های ایمونولوژیک مفیداند، اما گاهی سیستم ایمنی بدن فراتر عمل می کند و به طور گسترده نسبت به موادی که هیچ تهدیدی برای بدن به شمار نمی روند نیز واکنش نشان می دهند. این واکنش های مضر و گسترده تحت عنوان واکنش های ازدیاد حساسیت خوانده می شوند.
به عبارت دیگر، آلرژی یک واکنش حساسیتی است که در آن آنتی بادی IgEتوسط سیستم ایمنی علیه آنتی ژن هایی که ضرری برای بدن ندارند، تولید می شود.

آلرژی ها بر حسب این که علائم آلرژی در کدام ارگان بدن رخ داده اند و یا بر حسب علل ایجاد کننده آلرژی دسته بندی می شوند:

• آلرژی غذایی
• آلرژی دارویی
• آلرژی به نیش حشره
• آلرژی پوستی
• آلرژی تنفسی
• آلرژی گوارشی
• آلرژی به مواد شیمیایی
• آلرژی به گرد و غبار، مایت و حیوان خانگی
• آلرژی به گرده درختان و گیاهان

آلرژی را می‌توان حساسیت بدن نسبت به ماده‌ای دانست که به طور معمول سبب ایجاد اختلال در افراد دیگر نمی‌شود.
در محیط مواد بی‌شماری وجود دارند که ممکن است سبب بروز واکنش‌های خفیف تا شدید در بسیاری افراد شوند.
این واکنش‌ها از آلرژی‌های واقعی به علت عدم تحمل بعضی خوراکی‌ها و مواد تا آن دسته که از آلودگی به وجود می‌آیند، گستردگی دارند.
واکنش‌های آلرژیک ممکن است ظرف چند دقیقه پس از تماس بیمار با آلرژن به وجود آیند و یا به صورت تأخیری ظرف چند ساعت یا حتی چند روز بروز کنند.
تقریباً همه‌ی بخش‌های بدن ممکن است تحت تأثیر آلرژی قرار گیرد.
آن بخش از بدن که تحت تأثیر آلرژی قرار می‌گیرد عضو شوک نامیده می‌شود.

واکنش‌های ناخواسته به دنبال تماس با محرک می‌تواند دو گونه باشد:

1. قابل پیش بینی
2. غیر قابل پیش بینی

• واکنش‌های قابل پیش بینی می‌تواند شامل اثرات سمی مواد یا ایجاد بیماری عفونی بعد از تماس با عامل عفونی و یا ضایعات عفونی بعد از تماس با ضایعات فیزیکی، سوختن‌های شیمیایی و یا اثرات فارماکولوژیک بعضی از مواد می‌باشد. هم‌چنین پدیده اپیوسینکرازی داشته باشد.
• واکنش‌های غیرقابل پیش‌بینی شامل :

1. Hyper responsiveness
2. Hyper sensitivity  یا Super sensitivity
3. Sensitivity
   در هر سه  مورد، هر چند علائم بالینی می‌تواند شبیه به یکدیگر باشد ولی سیر پاتوفیزیولوژی مختلفی طی می‌کند.

• Hyper responsiveness  یا  Hyper reactivity شامل جواب محرک‌ها می‌باشد. Irritation که در جواب به عواملی است که آنها را Irritant یا محرک نامگذاری می‌کنند ، نوعی تحمل ناپذیری یا Intolerance در بدن ایجاد می‌شود که به مقادیر بسیار کمی آن عامل محرک ظرف چند ثانیه تا چند دقیقه بدن واکنش می‌دهد. ظرف چند ساعت تا چند روز واکنش متوقف می‌شود. البته به شرطی که تماس تکرار نشود.
  این واکنشها ایمونولوژیک نمی‌باشد یعنی همه تست‌ها منفی می‌باشد. تعداد قابل توجهی
  از مواد در طبیعت محرک محسوب می‌شوند. این حالت بعد از ایجاد شدن تا آخر عمر در بدن فرد باقی می‌ماند. تشخیص بر مبنای تاریخچه و البته چالش با آن محرک همان علائم قبلی را ایجاد می‌کند.
• Hyper sensitivity یا Super sensitivity  توسط برخی از عوامل که محدودتر می‌باشند که مستقیماً موجب آزاد سازی آمین‌های ویزواکتیو مثل هیستامین می‌تواند سریعاً  ایجاد شود ظرف چند دقیقه تا چند ساعت و وابسته به دوز می‌باشد. برای تشخیص علاوه بر تاریخچه از تست BHRT که همان آزادسازی هیستامین از بازوفیل می‌باشد. این گروه از واکنش‌ها فرم کلاسیک ایمونولوژیک نمی‌باشد و این پدیده تا سالهای زیادی در بدن باقی می‌ماند.
• آلرژی یا Sensitivity  می‌باشد که شبیه مبحث عفونت است که هم عوامل مختلف دارد ، هم انواع مختلف و هم سیر مختلف و هم پیش‌آگهی مختلفی دارد.
  برای ایجادSensitization   نیازمند شکسته شدن سد ایمنی بدن می‌باشد که این Allergic breakthrough و این فرم کلاسیک ایمونولوژی می‌باشد. بعد از شکسته شدن سد آلرژی توانایی خاصی برای بروز اپیتوپ‌هایی (گیرنده‌های آلرژی) بر سلول‌های بدن ایجاد می‌شود.

آلرژی بطور کلی می‌تواند از نظر ژنتیکی 2 نوع می‌باشد. مدلی که Inheritance  (توارث) خاص و روشنی دارند که آنها را اتوپی گویند و دسته دیگر که غیر اتوپی می‌باشند. از نظر سیر بالینی می‌تواند به فرم: Cyclic  و Fix باشد. 
از نظر مکانیسم ایجاد می‌تواند وابسته به IgE باشد.
واکنش‌های آلرژیک می‌تواند وابسته به دوز ، وابسته به شدت ، طول زمان و فرکانس تماس با آن ماده ایمونوژن باشد. برخی از این ایمونوژن‌ها که واکنش‌های وابسته به IgE ایجاد می‌کند به عنوان آلرژی می‌شناسیم.
واکنش‌های آلرژی می‌تواند فقط در سطح سلولی ایجاد شود که از طریق تست‌های تحقیقاتی می‌توان بروز آن‌ها را قطعی کرد. در مرحله پیشرفته‌تر می‌تواند حوادث آلرژی به سطح سرم کشیده شود که می‌توانیم با تست‌های Invitro یا Invivo  بروز آنها را شناسایی کنیم.
مرحله نهایی ایجاد علائم بالینی می‌باشد که یک تاریخچه دقیق می‌تواند بروز آنها را بعد از تماس مشخص کند.
پدیده Priming و Anti priming در آلرژی داریم. منظور از Priming تسهیل ایجاد علائم بالینی بعد از شروع بیماری می‌باشد. با گذشت چند هفته از بیماری ، بیمار به میزان بسیار کمتری از آلرژی واکنش بیشتری ایجاد می‌کند. بطوریکه مثلاً در ابتدای فصل با آن میزان آلرژن هیچ نوع علائم بالینی نخواهیم داشت.
Anti priming برعکس می‌باشد یعنی در صورتیکه بیمار خوب رعایت کند و پرهیز جدی از تماس با آلرژن داشته باشد به میزان معمولی و یا قبلی خود به آن آلرژن جواب نمی‌دهد. وقتی آلرژی اتفاق می‌افتد در پدیده قبلی Hyper reactivity و Hyper sensitivity هر دو در بیمار وجود دارد و خط کشیدن بین این 3 حالت مشکل می‌شود. امر آلرژی از نظر بالینی برای همه عمر نمی‌باشد و بهبودی خودبخودی  در بسیاری از موارد داریم بطوریکه نه فقط حساسیت بالینی به آن آلرژی از بین می‌رود بلکه در مواردی تست‌های سرولوژیک چه به حالت Invivo یا  Invitro منفی می‌شود.
از طرفی دیگر پدیده New sensitization  یا حساسیت جدید به آلرژن جدید پیدا می‌شود یعنی هرچند قبلاً به ماده‌ای آلرژی نداشته است ولی بعد از مدتی آلرژی به آن ماده پیدا می‌کند. پیش قراول این حالت می‌توانیم به مواردی اشاره کنیم که فرد هیچ علائم  بالینی با ماده خاصی ندارد ولی تست‌های آزمایشگاهی او به آن ماده مثبت می‌شود.البته در این مورد بایستی به واکنش‌های متقاطع نیز فکر کرد. New sensitization در هر سنی و در هر شرایطی می‌تواند بوجود آید و ایمنوتراپی اختصاصی که امروز اعمال می‌شود جلو New Sensitization  را نمی‌گیرد.

1. مرز بین سلامت و شروع بیماری نامشخص می‌باشد.
2. ارجاع دیرهنگام به پزشک و فراموشکاری بیماران موجب می‌شود که تاریخچه صحیحی در علم آلرژی بدست نیاید و از طرفی بیماران به تحمل بیماری می‌پردازند و یا اصلاً حالت بیماری خود را قبول ندارند و اگر هم قبول داشته باشند ، جدی نمی‌گیرند و زندگی معمولی خود را به صرف شروع علائم اولیه آلرژی تغییر نمی‌دهند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
3. محدودیت ما در علم و شناخت به واکنش‌های کلاسیک و غیر کلاسیک ایمونولوژی می‌باشد و در مجموع می‌توان بیان کرد آلرژی Inexact می‌باشد.

اشخاص مبتلا به آلرژی، اغلب از طریق دهان تنفس می‌کنند و به دفعات بینی خود را می‌مالند و یا می‌خارانند.
کودکان آلرژیک غالباً بینی خود را رو به بالا و به طرف خارج می‌مالند.
به علت مالش زیاد برای رهایی از خارش، امکان دارد چروکهایی بر روی قسمت زیرین بینی ظاهر شود، زیر چشم کبود شود، و خود چشم کاملاً قرمز گردد.
در هنگام معاینه، غشاء مخاطی بینی آماس کرده و بی‌رنگ است.
اگر عفونت نیز وجود داشته باشد، علائم کاملاً متمایز است، زیرا در آن صورت غشاء مخاطی سرخ رنگ می‌شود.
دیگر نشانه های آلرژی:
سردرد راجعه، میگرن، سرگیجه، آغالش‌پذیری، عصبانیت، افسردگی، درد عصبی (نورالژی)، عطسه، التهاب ملتحمه (کونژنکتیویت)، دیابت، اگزما، سوزش قلب، تب یونجه، سوء هاضمه، یبوست، اسهال، زخم معده، آسم، افزایش وزن، بالارفتن فشار خون، درد قفسه‌ی سینه، حمله‌های قلبی، گرفتگی یا آبریزش بینی، کوتاهی نفس، ورم صورت و زبان و ...
یک نوع غذا ممکن است سبب بروز نشانه‌‌های متفاوت در افراد مختلف شود. بسیاری از موارد آلرژی‌ها متعدد بوده و ممکن است در اثر آلرژنی متعدد ایجاد شده باشد.
چگونگی تشخیص آلرژی
آلرژی را با توجه به سابقه بیمار و فصلی بودن نشانه‌ها یا تحریک در اثر مجاورت با ماده خاصی که موجب شدت علائم می‌شود، تشخیص می‌دهند.
بررسی کامل سابقه بیماری و داروهای مصرفی، پزشک را قادر می‌سازد که احتمالات دیگری را نیز که ممکن است موجب بروز نشانه‌ها شده باشد، تعیین کند.
همچنین، یک معاینه دقیق، برای یافتن علائم داخلی بینی و نشانه‌های نهفته آسم حائز اهمیت است.
هر یک از احتمالات دیگری که موجب احتقان بینی مزمن می‌شود نیز در طی دوره آزمایش مورد توجه قرار می‌گیرد و در نهایت، آزمایشهای پوستی آلرژی باید انجام شود.
محل‌های رایج برای شروع آلرژی عبارتند از: بینی و چشم، پوست، قفسه‌ی سینه، روده‌ها و گوش.
واکنش‌های آلرژیک در اثر انواع گستردگی از مواد و حالات به وجود می‌آیند. این مواد عبارتند از: گرده‌ی گل‌ها، گرد و غبار، مواد آرایشی و موی حیوانات، گیاهان سمی، سرم‌ها، واکسن‌ها و داروها، عوامل فیزیکی مانند گرما، سرما و نور خورشید و نیز انواع خوراکی‌ها، در میان آلرژن‌های متعدد موجود در زمینه‌ی غذاها، شایع‌ترین آنها پرتقال، شیر، تخم‌مرغ، گندم، ماهی، شکلات، کلم، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و توت‌فرنگی را می‌توان نام برد.