تشخیص بیماری آسم با استفاده از بزاق بیمار که در آن برای جستجوی نشانگرهای متابولیک از طیف سنجی جرمی (Mass Specterometry) استفاده می شود،به عنوان یک روش غیر تهاجمی برای آزمایش بیماری که میلیون ها انسان را (که بسیاری از آنها کودک هستند) مبتلا ساخته است، امیدبخش به نظر می رسد.
آسم بیماری مزمنی است که در آن فرد مبتلا دچار حمله های مکرر تنگی نفس و خس خس سینه می شود.
این حمله ها از نظر شدت و دفعات تکرار در افراد مختلف متفاوت هستند.
در طی یک حمله ی آسم، مخاط راه های هوایی متورم می شوند و این موضوع موجب تنگی راه های هوایی می گردد که آن نیز به نوبه ی خود مقدار ورود و خروج جریان هوا به درون ریه ها را کم می کند.
هر چند علل این امر به طور کامل شناخته نشده است، اما این را می دانیم که استنشاق برخی از مواد مانند ترکیبات آلرژی زا، دود تنباکو و محرک های شیمیایی می توانند موجب آغاز حمله ی آسم شوند.
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آسم وجود ندارد، اما می توان آن را تحت کنترل در آورد به طوری که بیماران بتوانند زندگی با کیفیت خوبی را داشته باشند.برای تشخیص آسم و پیگیری درمان آن، تست هایی وجود دارد.
این بیماری در تمام کشورها، صرف نظر از میزان توسعه یافتگی آنان رخ می دهد.
روش های کلینیکی جاری برای تشخیص آسم از قبیل اندازه گیری ظرفیت جریان هوای ریه ها (اسپیرومتری)،دقیق نیستند و در ضمن تغییرات بنیادی مرتبط با این عارضه را نیز منعکس نمی کنند.
تست های دیگری که با استفاده از خون، خلط یا ادرار انجام می شوند نیز ممکن است (به ویژه برای کودکان) ناراحت کننده باشند.

ماهیت متابولیک بزاق

جهت این بررسی،محققان نمونه های بزاق افراد مبتلا به آسم و نیز افراد سالم را جمع آوری کردند.
محققان برای تشخیص و تعیین مقدار «نشانگرهای زیستی متابولیک» (Metabolic biomarkers) خاص نمونه های آسم،نمونه های بزاق را با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع طیف سنجی جرمی (LC-MS) تجزیه و تحلیل کردند که 10 ویژگی متمایز می نمودند.
مشخص شد که حالت های متوسط آسم را از نمونه های سالم (کنترل) مشخص و متمایز می کنند.
قابلیت تشخیص کلی این ویژگی ها برابر با 80 درصد در طی آموزش الگو (Model) و 97 درصد برای اعتبار سنجی متقابل (Cross-Validation) مدل تعیین گردید.

آسم شایعترین بیماری غیر واگیر در میان کودکان است.
بنابر اظهار نظر تیم تحقیق،چنین روشی نه تنها می تواند بیماری آسم را تشخیص دهد،بلکه قادر است شدت و همچنین روند پیشرفت آن را نیز تعیین کند.
محققان تصمیم گرفتند از پروفایل متابولیک LC-MS بزاق (که پیشتر برای تشخیص اضطراب فیزیولوژیک ناشی از ورزش و فعالیت به کار رفته بود) به عنوان یک عامل تشخیصی احتمالی برای آسم استفاده کنند و از اینکه دریافتند که برای تشخیص آسم نیز موثر است، هیجان زده بودند.
البته هنوز زود است که پزشکان بتوانند از این روش برای آزمایش آسم استفاده کنند.
در حدود 235 میلیون انسان در سراسر جهان مبتلا به آسم هستند.
علاوه بر این،لازم است که اعتبار این روش با استفاده از بررسی های طولی (Longitudinal studies) نیز تایید شود.
در صورت موفقیت،این احتمال وجود دارد که روش مزبور برای تشخیص زود هنگام آسم و نیز کنترل و نظارت مستمر بر وضعیت افراد مبتلا به این بیماری،مورد استفاده قرار بگیرد.


دکتر مولود نهاوندی داخلی