علف های هرز آلرژی زای شایع در ایران

به طور کلی علف های هرز یا Weeds به گروه بزرگی از گیاهان گفته می شوند که می‌توانند در زمین های کشاورزی رشد کرده و  با رقابت با گیاه اصلی به کمیت و کیفیت آن آسیب زنند. بنابراین باید به خاطر داشت علف های هرز در اصل بی‌مصرف یا مضر نیستند و فقط به دلیل آنکه به طور ناخواسته در جایی نامناسب (مانند زمین های کشاورزی و زراعی) می رویند از نظر کشاورزی، هرز محسوب می شوند.
بسیاری از این علف های هرز در ایران و جهان مصرف خوراکی، علوفه‌ای، داروئی و حتی زینتی  دارند و لذا شاید بهتر باشد به این گیاهان، علف ها و یا گیاهان ناخواسته گفته شود. 
علف های هرز درایران بسیار متنوع بوده و از تیره‌ها یا خانواده‌های مختلفی تشکیل می شوند.
گرده بعضی از گونه های این گیاهان برای انسان حساسیت زا بوده و باعث بروز آلرژی تنفسی می شوند.
مهمترین خانواده از علف های هرز در ایران که باعث ایجاد آلرژی تنفسی  (رینیت آلرژیک و یا آسم) خانواده آمارانتاسه (Amarantaceae) می باشد. 

علف شور (Russian thistle)

نام فارسی: علف شور
نام علمی:  Salsola kali   
نام رایج انگلیسی:  common saltwort tumbleweed Russian thistle   
پراکنش: : جنس سالسولا دارای گونه های مختلفی بوده که مهمترین آنها از نظر آلرژی زایی گونه های S. kali و  S. incanescens می باشند. گونه های مختلف سالسولا در فصل تابستان و پاییز در خاکهای شور و متروک در سراسر مناطق ایران پراکنده هستند.
نتایج مطالعاتی که توسط محققان در ایران انجام شده است  نشان می دهد در میان گیاهان مختلف، گرده این گونه های سالسولا به عنوان یکی از مهمترین عوامل شایع ایجاد آلرژی تنفسی در ایران محسوب می شوند.
آلرژنهای مختلفی از این گیاه مانند Sal k 5، Sal k 4، Sal k 3، Sal k2، Sal k 1  به عنوان عوامل ایجاد آلرژی در بیماران شناسایی شده است که در این میان آلرژنهای Sal k 3 و Sal k 4 توسط محققین در ایران برای  نخستین بار در جهان شناسایی و در بانک جهانی آلرژنها (WHO/IUIS ) به ثبت رسیده است. 
دوره گرده افشانی: فصل تابستان و اوایل فصل پاییز

تاج خروس وحشی (Pigweed)

نام فارسی: تاج خروس وحشی
نام علمی:  Amaranthus retroflexus   
نام رایج انگلیسی:  Redroot Pigweed   
پراکنش: : جنس آمارانتوس از اعضای مهم خانواده آمارانتاسه (Amaranthaceae) می باشد. گونه های مختلف این جنس شامل تاج خروس وحشی (A. retroflexus)، تاج خروس سفید (A. albus)، تاج خروس هرز  (A. graecizans) و تاج خروس سبز رنگ (A. viridis) به صورت علف هرز در سراسر ایران در میان اراضی زراعی، باغچه های منازل و باغها می رویند. بر اساس مطالعات انجام شده در ایران گرده تاج خروس وحشی از آلرژی زاترین گرده های گیاهان در کشور به شمار می آید و درصد بالایی از افراد مبتلا به آلرژی فصلی به گرده این گیاه حساسیت نشان می دهند. 
دوره گرده افشانی: فصل تابستان و اوایل پاییز

سلمه تره (Lamb’s Quarter)

نام فارسی: سلمه تره، سلمک
نام علمی:  Chenopodium album   
نام رایج انگلیسی:  Goosefoot Lamb’s Quarter    
پراکنش: : جنس کینوپودیوم از اعضای مهم خانواده آمارانتاسه (Amaranthaceae) می باشد. گونه های مختلف این گیاه شامل سلمه تره  (C. album) و سلمک برگ گزنه ای (C. murales) عموماً به صورت علف هرز رایج در اراضی زراعی، صیفی جات و باغچه های منازل در سراسر ایران  می رویند. بر اساس مطالعات انجام شده در ایران گرده سلمه تره یکی از آلرژی زاترین گرده های گیاهان در کشور به شمار می آید و درصد بالایی از افراد مبتلا به آلرژی فصلی به گرده این گیاه حساسیت نشان می دهند.  
دوره گرده افشانی: اواسط فصل تابستان تا اوایل فصل پاییز

کوچیا یا گیاه جارو (Burningbush)

نام فارسی: کوچیا، جاروی زینتی، بوته آتشین، جاروی قزوینی
نام علمی:  Bassia (Kochia) scoparia 
نام رایج انگلیسی:  Kochia Burningbush   
پراکنش: : جنس کوچیا از اعضای مهم خانواده آمارانتاسه (Amaranthaceae) می باشد. این گیاه علفی-بوته ای در نقاط مختلف ایران می روید. گونه شایع 
آن جاروی زینتی (K. scoparia) می باشد. این گیاه به رنگ سبز است که در پاییز به رنگ قرمز تغییر می کند
به همین دلیل به آن علف آتشین (fireweed) یا جاروی آتشین (Burningbush) می گویند. 
بر اساس مطالعات انجام شده در ایران گرده گیاه کوچیا یکی از آلرژی زاترین گرده های گیاهان در کشور به شمار می آید و
درصد بالایی از افراد مبتلا به آلرژی فصلی به گرده این گیاه حساسیت نشان می دهند. 
دوره گرده افشانی: از اواخر بهار و فصل تابستان

درمنه (Artemisia)

نام فارسی: درمنه، یوشان، ترخ
نام علمی:  .Artemisia Spp   
نام رایج انگلیسی:   sagebrush Wormwood Mugwort   
پراکنش: : جنس درمنه دارای حدود 200 تا 400 گونه مختلف می باشد.
درمنه در بسیاری از مناطق ایران به صورت علف هرز روییده و گونه های شایع آن  درمنه معمولی (A. vulgaris) و افسنطین (A. absinthium) می باشد. بر اساس مطالعات انجام شده در ایران گرده گیاه درمنه یکی از  گرده های آلرژی زای گیاهی در کشور به شمار می آید و تعداد قابل توجه ای از بیماران مبتلا به آلرژی فصلی به گرده این گیاه حساسیت نشان می دهند. 
دوره گرده افشانی: اواخر فصل تابستان تا اوایل فصل پاییز

آتریپلکس یا اسفناج وحشی (Atriplex)

نام فارسی: آتریپلکس، سلمکی، اسفناج وحشی، اسفناج باغی، بوته شور
نام علمی:  .Atriplex Spp   
نام رایج انگلیسی:  Orache Saltbush   
پراکنش: : جنس آتریپلکس یا سلمکی از اعضای خانواده آمارانتاسه (Amaranthaceae) می باشد. گیاهی شوره زی است و به صورت بوته و گاهی درختچه در مناطق کویری و خشک ایران می روید و اغلب برای بیابان زدایی کاشته می شود.
از گونه های مهم این گیاه می توان به A. lentiformis و سلمکی ساقه سفید (A. leucoclada) اشاره نمود. 
بر اساس مطالعات انجام شده در ایران گرده گیاه آتریپلکس در مناطق خشک یکی از  گرده های آلرژی زای گیاهی در کشور به شمار می آید.
دوره گرده افشانی: فصل تابستان تا اوایل فصل پاییز

 

بارهنگ (Plantago)

نام فارسی: بارهنگ، بارتنگ
نام علمی:  .Plantago spp   
نام رایج انگلیسی:   Fleawort Plantain   
پراکنش: : گونه های مختلف این گیاه شامل بارهنگ شاخ گوزنی (P. coronupus)، بارهنگ سر نیزه ای (P. lanceolata) و بارهنگ تخم مرغی (P. ovate)  به صورت علف هرز در سراسر ایران می رویند.
بر اساس مطالعات انجام شده در ایران گرده گونه های گیاه بارهنگ یکی از  مهمترین گرده های آلرژی زای گیاهی
در کشور به شمار می آید و از عوامل اصلی واکنش های آلرژیک تنفسی در بیماران مبتلا به آلرژی فصلی می باشد. 
دوره گرده افشانی: اواسط فصل تابستان تا اوایل فصل پاییز

رومکس یا ترشک (Rumex)

نام فارسی: رومکس، ترشک
نام علمی:  .Rumex Spp   
نام رایج انگلیسی:   Sorrel Duck   
پراکنش: : این گیاه علفی در نقاط مختلف ایران پراکنده است. گونه های شایع این گیاه به نام ترشک  (R. acetosella) و  (R. crispus) می باشند. 
دوره گرده افشانی: اواخر فصل تابستان تا اوایل فصل پاییز

منبع :سایت شبکه جامع آلرژی (allergycomnet.ir)