طبابت علاوه بر علم هنر نیز می باشد. نقش پای بندی چه از طرف بیمار و چه از طرف جامعه پزشکی در مقوله درمان کلیدی می باشد بطوری که اگر به این واقعیت فرهنگی توجه نشود طبابت ابتر و بی نتیجه خواهد شد و این شکست های درمانی موجب افزایش نا امیدی بیماران و افزایش موربیدیتی ومورتالیتی می گردد.
بایستی درمان را بیو سوشیوسیکولوژیکال بدانیم و دانستن فقط پاتو بیولوژی و مکانیسم دارویی کافی نیست و عدم پای بندی در غرب بیشتر از 50% است ودر کشور ما یقینا هنوز بالاتر است
هدف
کنترل بهترکامل تر و سریعتر بیماری وحفظ بهبودی حاصله با بهترین آموزش و کمترین تداخل با سلامت جسمی و اجتماعی وارتقا کیفیت زندگی وابسته به سلامت در واقع سلف منیج منت بالا که برود حاصل پای بندی خوب وخود افزایش دهنده آن هم هست
پیشینه
قبلا رابطه بیمار با پزشک را کمپلینس تا تطابق پذیری وتبعیت محض بیمار از دارو ودستورات پزشکان می دانستند وهر بیماری که بهتر تسلیم دستورات بود بیشتر تایید میشد ومبنای آموزش پزشکان وجامعه هم همین اصل فکری بود وتصمیم سازی درمان فقط بر عهده پزشک بود
امروزه
رابطه پزشک وکادر درمانی با بیمار و خانواده اش رابطه ای مبتنی بر آموزش ارتقا یابنده دو طرف جهت تغییر باور و عمل بیماران در جهت درمان بهتر و از این مهمتر پیشگیری صحیح تر می باشد و تصمیم سازی درمانی و پیشگیری بر عهده هم پزشک .و هم بیمار می باشد جلب موافقت و افزایش همکاری مستمر بیماران از اصول نگرش جدید است
تطبیق پذیری پزشک از شخضیت بیمار و درک او و ترجیحات او ودیگر بیماری های توام او و... هم به تشخیص و ارزیابی شدت وازمان بیماری اضافه می گردد وتوجه به اقتصاد وشرایط اجتماعی و روحی و حتی معنوی بیماران لازم می گردد
تقسیم بندی اولیه/ثانویه
پای بندی اولیه پذیرش مطالب آموزش داده شده و عمل به آنها وگرفتن نسخه و مصرف صحیح دارو در درمان حمله اولیه بیماری می باشد
پای بندی ثانویه استمرار آموزش و عمل به مطالب ارایه شده و ادامه مصرف دارو ها برای پیشگیری از عود یا برگشت بیماری وارتقا پای بندی و حفظ آن از ایجاد اولیه آن مهمتر است زیرا در شرایطی نیاز به اجرای ادامه دستورات و دارو ها هست که در ظاهر بیمار حمله ای ندارد وهوس برگشت به زندگی پر مخاطره قویا و سوسه انگیزی می کند
سطح بندی پای بندی
- سطح بیماری
نوع بیماری واهمیت آن واحتمال اورژانس بودن حملات ومرگ ومیر داشتن وشدت
مزمن بودن
همه بیماران صبح ها پایبندی بهتری دارند تا عصروشب وهمگی
در اوایل بیماری بیشتر مقید هستند تا بعدا در ادامه سیر بیماری وافرادی که چند بیماری توام دارند کمتر همکاری در پایبندی دارند - سطح بیمار
کودکان : ناتوانی و لجاجت و... سالمندی : فراموشی جوانان :تناسب اندام و فشار همسالان
باورها و انتظارات ترس ها و احساس و انگیزه ها وانکار وجلب ترحم
شکست درمانی قبلی وتجربه بیمار
رژیم های سخت پرهیزی و عادات و علایق قبلی بیماران
سطح سواد و میزان درک قدرت تحلیل و توانایی بکار بندی/جمع بندی داده ها و ایجاد علم و باور یقینی و تغییر رفتار
اقلیت یا مهاجر بودن
داشتن حمایت های کافی خانوادگی و اجتماعی/اختلافات خانوادگی
داشتن ترجیحات خاص یا سبک خاص زندگی
اعتیاد به سیگار قلیان مواد مخدر والکل
داشتن حیوانات خانگی
فقر/ میزان درآمد
استرس وسواس و افسردگی - سطح دارو
قیمت/ مزه شکل و اندازه دارو و طریقه مصرف
انتظارات دارویی ارزان باشد سریع اثر کند یک بار در روز یا کلا یک بار مصرف باشد عوارض نداشته باشد اثرش زیاد بماند و حتی دایمی باشد - سطح ارایه دهندگان خدمات درمانی وبهداشتی: سطح پزشک /کادر درمان/داروساز
میزان سواد/میزان تجربه/توانایی ایجاد ارتباط موثر/هنر آموزش به هر فرد(ساده و قابل فهم بیان کردن)/ایجاد اعتماد و بروز همدلی برحسب فکر نگرش و احساس /ظاهر پزشک ومحل طبابت وبقیه پرسنل - سطح بیمه ها و سیاست های ملی بهداشتی
سیاسیت های کلان اقتصادی وبهداشتی سطح سواد وانتظارات کادر درمانی و پزشکان و بیمه های کار آمد فرهنگ عمومی مردم در زمینه سلامت وبیماری ها
در دسترس بودن ملزوملات درمانی وبهداشتی
شرایط جامعه
هرج ومرج تبعیض جنگ مهاجرت حاشیه نشینی
اندازه گیری پای بندی
- خود بیمار گزارش دهد که یا نوشتن گزارش روزانه یا تکمیل پرسشنامه و یا مصاحبه حضوری/ارسال پیامک/ایمیل
افرادی به علت سن یا زبان یا فرهنگ نمی توانند یا ناتوانی دارند
همگی خود را موفق تر و همکار تر یا پای بند تر از واقعیت معرفی می کنند
ترس از دعوای پزشک یا ترس از توجه کمتر پزشک - توسط دیگری
وسایل الکترونیکی مثل تعداد باز شدن جعبه های دارویی/تکرار نسخه/گواهی دیگران - غیر مستقیم منظم بودن در مراجعات/ اخلاق خوب داشتن با همگان/بیان کردن برنامه های درمانی و دانستن نام داروها/بروز اختلاف خانوادگی در حضور پزشک/افسرگی یا استرس
نتیجه گیری
آموزش خاص هر فرد و رعایت اخلاق و ایجاد امنیت بهترین رهگشای پای بندی می باشد.